از مسائل آشکار و موضوعهاى حتمى در نزد اقتصاددانان- بویژه در زمان معاصر- یکى این است که برنامه اقتصادى و عملى کردن آن بصورتى درست و ثمربخش، مبتنى بر علم و تخصّص و مهارت است، پس لازم است که برنامهریزى و رهبرى فعّالیّت، در هر شاخهاى از شاخههاى اقتصاد و رشد مالى، در دست متخصّصانى باشد داراى تجربه کافى و مهارت لازم، و گر نه چیزى جز خسارت و زیان از آن به دست نمىآید. و این امر در مورد انواع کشاورزى و صنعت و کار و تولید و واردات و توزیع و نظایر اینها باید بطور کامل و دقیق و بدون تسامح مراعات شود، پس (مثلا) در بخش کشاورزى در این موارد به تخصّص و کارشناسى نیازمندیم:
(1)- آب و شناسایى منابع زیر زمینى و کیفیّت استخراج آنها، و نیز منابع سطحى زمینى، و چگونگى آبیارى و جلوگیرى از هدر رفتن آب، و سد سازى براى ذخیره کردن ریزشهاى ناگهانى و سیلها و رودهاى هرزرو.
(2)- آماده کردن زمینها براى کشت و جلوگیرى از خرابى آنها.
(3)- کشت و گونههاى مختلف آن، و چگونگى بهرهمند شدن از آلات کشاورزى نوین براى بالابردن کیفیّت و کمیّت فرآوردههاى کشاورزى، نیز شناسایى آنچه از محصول زمین براى خوراک و پوشاک و دیگر نیازمندیهاى مردم ضرورى است و آنچه ضرورى نیست، و تمیز دادن میان اینها. همچنین توجّه به آنچه به دامها و چارپایان و بهرهمندى سالم از آنها مربوط مىشود.
(4)- رسیدگى به آن بخش از محصولات کشاورزى، که براى کارخانهها ضرورت دارد.
(5)- ساختن راه به منظور رساندن فرآوردههاى کشاورزى به بازارهاى فروش و نمایشگاهها.
در بخش صنعتى نیز- از جمله- در این موارد نیاز به تخصّص و کارشناسى داریم:
(1)- معادن و کانیها و موادّ خام.
(2)- روشهاى فنّى (تکنیکهاى) پیشرفته صنعتى.
(3)- راههاى تکامل کمّى و کیفى فرآوردههاى صنعتى.
(4)- تشخیص ضرورى و غیر ضرورى در تولید، تا از این راه آنچه اترافى و اسرافى است و به سلامت اقتصاد اجتماعى آسیب مىرساند، تولید نشود.
(5)- استفاده از صنایع سنگین و تکمیل آنها.
و هزاران مسأله دیگر که شناسایى آنها نیازمند شناخت تخصّصى است؛ حتّى در زمینه مسائل و موضوعات اقتصادى، به شناخت شمارى از مسائل انسانى و درک افکار و روحیّات گروههاى مختلف مردم نیز نیازمندیم؛ همچنین شناخت اینکه چه مقیاسهایى بر روابط اجتماعى و محیطى و خانوادگى حکومت مىکند، و شناخت چگونگى مصرف و ترازهاى متفاوت آن در آبادیها و شهرها و محیطهاى مختلف.
خلاصه آنکه جهان امروز جهان تخصّص است، و هیچ عمل نتیجه بخش درستى بدون آن صورت پذیر نیست؛ و تخصّص مقدّمهاى ضرورى است براى هر پیشرفت و تکامل اقتصادى و اجتماعى و سیاسى و فرهنگى و دفاعى، و هر اصلاح یا تغییر.(1)
--------------------------------
1- الحیاة با ترجمه احمد آرام، ج4، ص: 512
