فقر عامل توسعه نیافتگی
فقر و ناکامى از مهمترین عوامل براى از بین رفتن امنیّت اجتماعى و بروز پریشانیهاى سیاسى و تنشهاى ملّى و شیوع بىبند و بارى در اجتماع است، و- بنا بر احادیث، بجز تجربه- عامل نابودى اخلاق و ادب و فرهنگ و دین و تربیت و اعتقاد است.
پس بر مصلحان و مبلّغان دین، که خواستار اصلاح واقعى هستند، و در صدد تأسیس نظام شایستهاى برمىآیند که بر تودهها حکومت کند و امنیّت و خوشبختى آنان را فراهم آورد، و روابط انسانى و برادرى دینى در آن حکمفرما باشد، نخستین واجب آن است که با فقر و سببهاى آن به مبارزه برخیزند، و زمینههاى پیدایش آن را از میان ببرند (و از مهمترین سببهاى اجتماعى فقر- و بلکه یگانه سبب آن بنا بر آنچه از آیات و احادیث مفهوم مىشود- جریان تکاثرى و سرمایهدارى است). و با قبول اقتصاد آزاد که به تکاثر مىانجامد، نمىتوان امید به جنبش و اقدامى بست که تغییر و اصلاحى در اوضاع پدید آورد)، بدان جهت که فقر، زمینه حضور و رشد این ارزشها و مقیاسها را در اجتماع- هر کدام به گونهاى- از میان مىبرد:
1- فضیلت و 2- حق و 3- عدل و 4- احسان و 5- قسط و توازن و 6- سامانیابى اجتماعى و 7- انسانیّت و آزادى و 8- دین و خداگرایى و 9- عبادت (نماز و روزه ...) و 10- بزرگداشت شعائر خدا و
11- برادرى اسلامى و 12- شجاعت عمومى و 13- آمادگى براى دفاع و 14- امنیّت و صلح و 15- خوشبختى و 16- اخلاق و تربیت و 17- کرامت بشرى و 18- پختگى فرهنگى و فکرى و 19- شکوفایى علمى و 20- پیشرفت و تعالى و امثال این امور.
الحیاه با ترجمه احمد آرام، ج4، ص: 576
